Umysł jest modelem ŚWIATA.

Integracja rozmaitych form reprezentacji w pewną
całość regulującą relacje człowieka ze światem odbywa się dzięki rozmaitym czynnościom
poznawczym danego podmiotu (percepcja, wyobraźnia, pamięć, antycypacja itd.), z których każda
ma swoje własne odniesienie do świata, oraz swoiste mechanizmy błędów i iluzji. Dlatego nie
można wskazać jednego wyróżnionego kontaktu poznawczego ze światem, które dałyby ostateczną
podstawę realistycznej epistemologii. Zasadniczy realizm przejawiający się w działaniu ludzkiego
umysłu jest nabytkiem ewolucyjno-kulturowym, analogicznym do takich nabytków ewolucyjnych,
jak skrajna specjalizacja zmysłów u niektórych zwierząt. Realizm jest funkcją całego umysłu.
Funkcja ta rozwija się w dużej mierze pod wpływem celowej struktury umysłu, powstającej przez
podporządkowanie jego rozwoju rozwojowi osoby jako całości. Realistyczny charakter poznania
nie jest więc trywialną własnością poznania, czyli zwykłą konsekwencją tego, że człowiek jest
materialną częścią świata. Sądzę, wbrew Quine’owi, że realizmu poznania nie można wyjaśnić
czysto naturalistycznie. Trzeba raczej zastanowić się nad odpowiednimi mechanizmami
reprezentowania i leżącymi u ich podłoża modelami umysłowymi. Musimy odpowiedzieć na
pytania: Jak powstaje realistyczne ujęcie rzeczywistości? oraz Jaki aspekt pracy umysłu odpowiada
za realizm poznania? Sugeruję, że jest nim właśnie właściwie ukonstytuowany osobisty model
świata.


Robert Piłat