Schemat ruchów oczu

Ruchy oczu
Kolejnym kluczem, uważanym przez licznych adeptów NLP za najbardziej fascynujący, jest
sposób poruszania oczami podczas myślenia. Gdybym poprosił cię, byś sięgnął pamięcią do
wczesnych lat szkolnych i przypomniał sobie twarz twojej nauczycielki, prawdopodobnie
spojrzałbyś do góry i na lewo. Gdybym poprosił cię teraz, byś przypomniał sobie jej głos lub
dźwięk dzwonka na lekcję, zapewne skierowałbyś wzrok na lewo, tym razem jednak nie
podnosząc go i nie opuszczając. Gdybyś natomiast miał przypomnieć sobie, jak twoje dłonie
odczuwały dotyk pulpitu szkolnej ławki, drabinek w sali gimnastycznej lub jakiekolwiek inne
wrażenie kinestetyczne z przeszłości, bezwiednie spojrzałbyś w dół i na prawo. U osób leworęcznych schemat ten może być odwrócony.
Zróżnicowanie ruchów gałek ocznych związane jest z używaniem rożnych części mózgu w
procesie myślenia. Zjawisko to jest dokładnie zbadane przez naukowców i w literaturze
neurologicznej określane mianem bocznych ruchów oczu. W NLP znane jest ono pod nazwą
wzrokowych wskazówek systemu reprezentacji. Wraz z omówionymi wcześniej wskazówkami
werbalnymi i językiem ciała, pomagają nam one rozpoznać, który zmysł wykorzystywany jest
w procesie myślenia.
Załóżmy, ze musisz zastanowić się nad obrazem, który nie jest przechowywany w twojej
pamięci. Wywołując w myślach fantastyczne lub dziwaczne wizje, które sam konstruujesz,
będziesz prawdopodobnie nadal kierował spojrzenie lekko w gorę, lecz raczej w prawo niż w
lewo. Tworząc dźwięki, np. gdakanie wyimaginowanej kury w rytm twojej ulubionej melodii -
odwrotnie niż w przypadku dźwięków przypominanych - zwrócisz wzrok w prawo, nadal go
jednak nie podnosząc i nie opuszczając. Prowadząc natomiast dialog wewnętrzny, ów rodzaj
rozmowy z samym sobą, który większość z nas dobrze zna, poruszamy oczami jeszcze inaczej,
z reguły kierując spojrzenie w dół i w swoją lewą stronę.
W trakcie myślenia możesz oczywiście kierować wzrok, gdzie ci się podoba, a jeżeli
kontrolujesz ruchy oczu, nie musisz trzymać się przedstawionych schematów. Zatem zacznij od
przetestowania ich prawdziwości na innych osobach, oczywiście bez ich wiedzy Podczas zajęć
warsztatowych wybrana osoba proszona jest o przywołanie z pamięci rozmaitych wspomnień i
wyobrażenie sobie pewnych wrażeń. Osoba ta jest oczywiście nieświadoma celu
przeprowadzanego ćwiczenia Podczas krótkiej rozmowy wykonuje ona dosłownie setki ruchów
oczami, zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy i wprawiając obserwatorów w prawdziwe
oszołomienie. Będziesz jednak musiał wypracować sobie własne metody obserwacji, ponieważ
ruchy oczu są bardzo szybkie. Dzieje się tak, ponieważ proces myślenia - zwłaszcza
wzrokowego - przebiega błyskawicznie.
Trudność obserwacji oczu rozmówcy wiąże się jednak nie tylko z szybkością myślenia, ale
również z tym, ze nie zawsze przebiega ono według „logicznego" schematu, co wynika z
indywidualnych preferencji. Na przykład ktoś o silnej preferencji słuchowej prawdopodobnie z
łatwością przypomni sobie nie tylko głos swojego nauczyciela lub przyjaciela z dawnych lat,
ale również konkretne, wypowiadane przez mego słowa. Gdybyśmy poprosili „słuchowca" o
przywołanie z pamięci obrazu tej osoby, najpierw zapewne przypomni sobie dźwięki, a dopiero
potem „przełączy się" na myślenie obrazowe. W podobnym trybie nastąpi przypominanie
wrażeń dotykowych. Innymi słowy, każdy z nas ma swój ulubiony sposób sięgania do
wspomnień zarejestrowanych w pamięci. Konsekwentnie stosujemy preferowany system
myślenia, nawet jeśli prowadzi on nas do celu okrężną drogą. Z ruchów oczu szybko wyłoni się
zatem rzeczywista sekwencja myśli obserwowanej osoby, bez względu na to, czy wydaje się
sprzeczna z poleceniem „wywołaj w myśli obraz". Jeżeli zapytasz następnie: „Co robiłeś,
przywołując to wspomnienie'", niejednokrotnie zrozumiesz sens tych ruchów, a także odkryjesz
powtarzający się, preferowany schemat odczytywania zapisów pamięci.
Preferowany sposób przywoływania wspomnień nazywamy systemem wprowadzającym, gdyż
za pomocą wybranego zmysłu wewnętrznego „wprowadza" do świadomości zapisane w
pamięci informacje. System wprowadzający nie musi być jednak tożsamy z systemem
reprezentacji, używanym w świadomym procesie myślenia. Np. możesz być wrażliwy na
bodźce dotykowe i przypominać sobie wakacyjną przygodę za pośrednictwem wywołanych
przez nie wrażeń. Zastosowany system reprezentacji potwierdza użyte przez ciebie słowa i
wykonane gesty. Mimo to przywołując wspomnienia, możesz najpierw posłużyć się obrazem
wzrokowym, a potem dopiero zastąpić go bliższymi ci doznaniami kinestetycznymi. Zatem
wszyscy mamy preferowane systemy reprezentacji oraz systemy wprowadzające, które mogą,
lecz bynajmniej me muszą, być takie same. Jednak większość z nas konsekwentnie stosuje
jeden sposób myślenia Obojętne, czy jesteś prawo- czy leworęczny, i jaki jest preferowany
system reprezentacji, twoje oczy zazwyczaj poruszać się będą według tego samego schematu.
Warto zatem odkryć preferencje własne oraz partnerów, przyjaciół, znajomych, z którymi
spędzasz wiele czasu, gdyż z reguły pozostają one niezmienne.
Zanim zaczniesz przekładać zgromadzoną dotychczas wiedzę na praktyczne korzyści, pobaw
się obserwowaniem i słuchaniem. Rozwiń umiejętność odkrywania sposobu myślenia twoich
rozmówców, odgadywania słów i gestów, które ciepło (zauważ, ze „ciepło" jest predykatem
kinestetycznym) ich do ciebie nastawią. Ten rodzaj kontaktu jest podstawą sprawnej komunikacji, umiejętności wpływania na innych, wreszcie osiągania upragnionych celów.